ภาพของ ‘ธาราวี’ ที่ปรากฏอยู่ในหนังหลายๆ เรื่องอย่าง Salaam Bombay! และ Slumdog Millionaire คือย่านชุมชนแออัดที่ใหญ่ที่สุดในอินเดียและน่าจะใหญ่ที่สุดในเอเชียเลยก็ว่าได้ ทว่าในย่านที่มีประชากรกว่าล้านคนอาศัยอยู่รวมกันบนพื้นที่ขนาด 2.2 ตารางกิโลเมตร ใช้ชีวิตท่ามกลางสิ่งแวดล้อมเสื่อมโทรมและมีคุณภาพชีวิตต่ำอย่างร้ายกาจ กลับเป็นแหล่งขุมทรัพย์ทางวัฒนธรรมและความคิดสร้างสรรค์อย่างน่าเหลือเชื่อ นอกเหนือไปจากผลผลิตทางหัตถกรรมและอุตสาหกรรมซึ่งมีทั้งผลิตภัณฑ์ที่ขายในประเทศและส่งออกไปต่างประเทศจะมาจากสลัมแห่งนี้ซึ่งมีมูลค่าสูงกว่า 650 ล้านดอลล่าร์ต่อปี แล้วธาราวียังถือเป็นพื้นที่เศรษฐกิจของทั้งมุมไบและอินเดียด้วยเช่นกัน และสิ่งเหล่านี้นี่แหละที่ทำให้สลัมธาราวีแตกต่างจากสลัมอื่นๆ ในโลก
Design Museum Dharavi ที่ทำงานภายใต้ 2 ผู้ขับเคลื่อนจากอัมสเตอร์ดัมอย่าง Jorge Mañes Rubio ศิลปินวิช่วลอาร์ตและ Amanda Pinatih นักประวัติศาสตร์ศิลปะและนักวิจารณ์ศิลปะ เป็นโครงการที่เกิดขึ้นเพื่อส่งเสริมและสนับสนุนให้ย่านดังกล่าวก้าวขึ้นสู่การเป็น creative platform แบบจริงๆ จังๆ โดยมีงานออกแบบและความคิดสร้างสรรค์เป็นเครื่องมือหลักในการสร้างความเปลี่ยนแปลง ตั้งแต่การเปลี่ยนการรับรู้ที่สาธารณชนเคยมีต่อธาราวี ไปจนถึงการเปิดเผยให้เห็นถึงศักยภาพที่ซ่อนตัวอยู่ในชุมชนแห่งนี้
Rubio และ Pinatih แบ่งโครงสร้างการทำงานใน Design Museum Dharavi ออกเป็นหลายๆ ส่วน ทั้งการจัดทำนิทรรศการในรูปแบบ Museum on Wheel หรือพิพิธภัณฑ์เคลื่อนที่ที่จะสัญจรไปรอบๆ ย่าน โดยจะผลัดเปลี่ยนสถานที่จัดแสดงทุกอาทิตย์ เป็นระยะเวลา 2 เดือน เพื่อนำเสนอผลงานที่เกิดขึ้นจากทักษะเชิงช่างและภูมิปัญญาท้องถิ่นของคนที่นี่ ซึ่งนิทรรศการครั้งแรกเพิ่งเปิดตัวอย่างเป็นทางการไปเมื่อกุมภาพันธ์ 2559 ที่ผ่านมา (และแว่ววว่าทั้งคู่นำจะ Cricket ซึ่งเป็นกีฬายอดฮิตในอินเดียและธาราวีมาใช้เป็นธีมหลักในนิทรรศการครั้งที่ 2 เรียบร้อยแล้ว) นอกจากนี้ยังมีกิจกรรมอื่นๆ ที่จัดคู่ขนานกันไป อาทิ การจัดเวิร์คช็อปเพื่อให้ความรู้แก่คนในชุมชนในการต่อยอดเป็นอาชีพของตัวเองในอนาคต รวมถึงการส่งเสริมให้ย่านดังกล่าวเป็นศูนย์กลางแลกเปลี่ยนสินค้าระหว่างช่างฝีมือท้องถิ่นกับผู้บริโภคที่เป็นกิจจะลักษณะมากขึ้นด้วย
หากจะจำกัดความคำว่า ‘พิพิธภัณฑ์’ ว่าคือพื้นที่ที่แสดงให้เห็นถึงอำนาจและความมั่งคั่งทางวัฒนธรรม รวมไปถึงการเป็นแหล่งความรู้ที่เปิดโอกาสให้ผู้มาเยือนได้รับประสบกาณณ์จากผลงานที่จัดแสดงอยู่ Design Museum Dharavi ดูจะทำหน้าที่ดังกล่าวได้เป็นอย่างดี พร้อมๆ กันนั้น ที่นี่ยังมีฟังก์ชั่นในการป่าวร้องให้สาธารณชนหันมาเล็งเห็นถึงคุณค่าที่ถูกมองข้าม และเชิญชวนให้เกิดการพิจารณาถึงศักยภาพที่มีอยู่ในสถานที่แห่งนี้อย่างแท้จริงและเท่าเทียม มากกว่าการมองเปลือกนอกเพียงเท่านั้น
[youtube url=”http://youtu.be/4ThiP2IglA8″ width=”600″ height=”350″]
[youtube url=”http://youtu.be/TocSfzfWY1M” width=”600″ height=”350″]
อ้างอิง: Design Museum Dharavi
