ศูนย์อนุรักษ์หมีพนมตาเมา กับรากเหง้าแห่งความยั่งยืน


ตาแก้ว นอกจากจะเป็นอู่อารยธรรมที่เก่าแก่และหลากหลายที่สุดของกัมพูชาแล้ว จังหวัดทางตอนใต้ของพนมเปญยังเป็นที่ตั้งของสวนสัตว์และศูนย์อนุรักษ์พันธ์สัตว์ป่าพนมตาเมาแห่งนี้ด้วย หากไม่นับรวมเป้าหมายที่มุ่งไปที่การป้องกันการลักลอบการค้าหมีผิดกฎหมายและอนุรักษ์ไม่ให้สูญพันธ์ุ การก่อร่างสร้างตัวของอาคารหลังใหม่ภายในศูนย์ฯ แห่งนี้ก็เป็นอีกจุดสำคัญที่ดึงดูดความสนใจจากสาธารณชนไปไม่น้อยทีเดียว

สถาปัตยกรรมหลังใหม่ดังกล่าวเป็นผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นจากเวิร์คช็อปที่ชื่อว่า Design + Build ที่มีองค์กรไม่หวังผลกำไรอย่าง Building Trust หน่วยงานช่วยเหลือประจำศูนย์ Free the Bear และบริษัทสถาปนิกจากอังกฤษ Atelier COLE เป็นหัวหอกหลักในการดำเนินการ จุดประสงค์ของกิจกรรมในครั้งนี้ก็เพื่อเผยแพร่องค์ความรู้เกี่ยวกับการออกแบบอย่างยั่งยืนที่เน้นการนำวัสดุธรรมชาติซึ่งหาได้ในท้องถิ่นมาใช้ร่วมกับภูมิปัญญาชาวบ้านที่มีอยู่เดิม และเสริมความแข็งแรงด้วยความรู้และเทคนิคการก่อแบบสมัยใหม่ ผลลัพธ์ที่ได้คือสถาปัตยกรรมที่กลมกลืนไปกับบริบทแวดล้อม โดยสะท้อนให้เห็นถึงการเคารพต่อธรรมชาติและผู้อาศัยทั้งคนและสิ่งมีชีวิตอื่นๆ โครงสร้างหลักของอาคารและหลังคาทำขึ้นจากถักทอของไม้ไผ่ โดยมีอิฐที่เกิดจากการนำดินมาตากแห้งถูกใช้ในการก่อผนังอาคาร ขณะที่ขวดแก้วเหลือใช้ถูกหยิบมาเป็นองค์ประกอบบนผนังในจุดต่างๆ เพื่อให้แสงธรรมชาติสามารถลอดผ่านได้ในเวลากลางวันซึ่งสามารถช่วยลดการใช้พลังงานไฟฟ้าได้ในตัว

การทำเวิร์คช็อปในครั้งนี้ยังมีการให้ความรู้เรื่องพลังงานหมุนเวียน การกักเก็บน้ำฝนไว้ใช้ในการอุปโภคบริโภคภายในโครงการ และการทำก๊าซชีวภาพสำหรับเป็นพลังงานทางเลือกเพื่อจุดประกายให้นักท่องเที่ยวที่เป็นคนต่างถิ่นและคนกัมพูชาเองได้ซึมซับประโยชน์ของธรรมชาติ การใช้ทรัพยากรที่มีอยู่ให้เกิดประโยชน์สูงสุด และคืนชีวิตให้กับวัฒนธรรมดั้งเดิมที่ถูกลืมเลือน รวมไปถึงการทำหน้าที่เป็นต้นแบบการก่อสร้างสิ่งปลูกสร้างให้กับคนท้องถิ่นในอนาคต โดย Building Trust ได้พัฒนาคู่มือเกี่ยวกับวิธีการก่อสร้างด้วยไม้ไผ่และการทำอิฐจากดิน รวมไปถึงองค์ความรู้ต่างๆ แบบ step by step ให้คนที่สนใจสามารถดาวน์โหลดไปใช้กันแบบฟรีๆ อีกด้วย

การก่อร่างสร้างตัวจากผืนดินและธรรมชาติของสถาปัตยกรรมหลังนี้ไม่ได้ช่วยแค่ลดต้นทุนในการก่อสร้างให้น้อยลงเท่านั้น แต่มันยังหมายรวมไปถึงการลดการทำลายธรรมชาติ ความเคารพต่อธรรมชาติ โดยที่ไม่ลืมรากเหง้าที่เคยมี โดยที่วิทยาการใหม่ๆ ก็ถูกนำไปใช้ได้อย่างเหมาะเจาะและชาญฉลาดด้วยเช่นกัน

อ้างอิง: Building Trust International, Free the Bears, Atelier COLE