ภัยพิบัติเป็นปัญหาที่ไม่มีใครอยากให้เกิด แต่มันเป็นสิ่งที่ห้ามไม่ได้ เมื่อห้ามไม่ได้แล้วสำหรับมนุษย์ตัวเล็กๆ ในโลกใหญ่อย่างเราคงต้องตั้งคำถามว่าธรรมชาติที่ยิ่งใหญ่นี้จะพิโรธเมื่อไร และเราจะต้องเตรียมรับมืออย่างไรได้บ้างเพื่อบรรเทาทุกข์ ผ่อนหนักให้เป็นเบาพอทุเลาในใจคนทุกข์
อย่างในคราวก่อนได้เขียนถึงที่พักฉุกเฉินที่ใช้วัสดุเรียบง่ายจากท้องถิ่นออกแบบโดย Shigeru Ban บ้านสำหรับผู้ต้องการที่อยู่อาศัยถาวรในหมู่บ้านละแวกเอเชียใต้ แต่ในคราวนี้เราจะกลับมาเล่าตำนานของสถาปัตยกรรมท่อกระดาษของเขาอีกครั้งที่ญี่ปุ่นบ้านของ Ban เอง แต่โจทย์คราวนี้จะต้องเปลี่ยนมุมมองไปจากที่เราเคยชิน ในภาพที่เกิดภัยพิบัติต่างๆ อย่างบ้านเราก็มีน้ำท่วมหนักเมื่อปี 2554 จากสายตาที่ผู้เขียนพบกับเหล่าพื้นที่เตรียมรับการอพยพนี้ในความเป็นจริงจะใช้พื้นที่กว้างใหญ่ที่สามารถรองรับผู้อพยพให้ได้เยอะที่สุดเช่นโรงยิม หอประชุมขนาดใหญ่ หรือศาลาต่างๆ เป็นต้น เพื่อให้ง่ายต่อการควบคุมความปลอดภัย รวดเร็ว แต่ปัญหาที่พบกับการใช้พื้นที่โถงโล่งขนาดใหญ่นี้มารองรับหลายครอบครัวแล้ว ปัญหาที่เกิดตามมาคือแต่ละครอบครัวไม่มีพื้นที่ส่วนตัวกันเสียเลย ในการออกแบบชั่วคราวอพยพปกติทั่วไปจะไม่มีใครคิดถึงข้อนี้สักเท่าไร เพราะมุ่งเน้นการแก้ปัญหาเฉพาะหน้าจนกว่าบ้านพักฉุกเฉินที่มั่นคงกว่านี้จะตามเข้ามา
แต่จากปัญหาเรื่องการสร้างพื้นที่ให้แต่ละครอบครัวในพื้นที่ฉุกเฉินนี้จะเป็นอีกปัญหาซับซ้อนที่ Ban นำมาตีโจทย์พร้อมกับการแก้ปัญหาด้วยความเรียบง่ายจากท่อกระดาษของเขาอีกครั้ง ด้วยการทดลองให้ท่อกระดาษขนาดสามขนาด โดยให้ท่อกระดาษขนาดใหญ่สุดเป็นเสารับคานกระดาษที่ใช้ท่อกระดาษขนาดกลาง ส่วนท่อกระดาษขนาดเล็กสุดจะเป็นข้อต่อของโครงสร้าง จากนั้นนำมาต่อเป็นผังระบบกริดเพื่อให้แต่ละช่องกำหนดขนาดพื้นที่ใช้สอยอย่างอิสระตามขนาดครอบครัว แล้วทำการสร้างความเป็นส่วนตัวด้วยผ้าที่แขวนจากคานกระดาอย่างง่ายๆเท่านั้นเอง เรื่องง่ายๆแบบนี้แม้ว่าจะไม่ช่วยแก้ปัญหาระยะยาวได้ แต่ในระยะแรกเริ่มมันช่วยให้ขวัญกำลังใจของคนที่เสียทุกอย่างไปกับภัยพิบัติดีขึ้นแน่นอน แม้ว่าจะไม่ใช้สิ่งที่เลิศหรูแต่มันก็ทรงคุณค่าจากการแก้ปัญหาเรียบง่าย
ที่สำคัญล้วนทำจากกระดาษ ผ้า มันขนส่งง่ายและย่อยสลายง่าย เรียกได้ว่าที่ทั้งกับคนและโลก
[youtube url=”http://www.youtube.com/watch?v=q43uXdOKPD8″ width=”600″ height=”340″]
อ้างอิง: designboom, Shigeru Ban Architects
