ก่อนหน้านี้เราอาจคุ้นเคยกับการยืม-คืนหนังสือแค่ภายในห้องสมุดกันอย่างเดียวเท่านั้น แต่ตอนนี้ จากการเปลี่ยนแปลงของวิถีชีวิตคนในปัจจุบันทำให้วัฒนธรรมการหมุนเวียนหนังสือถูกต่อยอดไปสู่รูปแบบอื่นๆ ศูนย์กลางการแลกเปลี่ยนจึงถูกยักย้ายถ่านเทไปสู่ร้านอาหาร ร้านกาแฟ เลยไปจนถึงการสร้างห้องสมุดรูปแบบใหม่ที่ลบภาพห้องสมุดที่คุ้นเคยทั้ง Book Forest ที่แปรสภาพต้นไม้มาเป็นห้องสมุดสาธารณะ หรือเว็บสังคมออนไลน์ในไต้หวันอย่าง Bookface ที่แลกเปลี่ยนหนังสือกันแค่ปลายนิ้วสัมผัส
Flybrary (Fly+Library) ก็จัดอยู่ในห้องสมุดรูปแบบใหม่ที่มีความพิเศษอยู่ที่สถานที่ตั้งอย่างสนามบินนานาชาติเคปทาวน์ ในประเทศแอฟริกาใต้ จากการเข้าไปสังเกตพฤติกรรมของนักเดินทางที่ต้องรอเครื่องนานๆ จนอ่านหนังสือตัวเองหมดเล่ม แล้วไม่รู้จะทำอะไรต่อดี สนามบินจึงปิ๊งไอเดียโดยสร้างห้องสมุดที่ให้อารมณ์แบบคลาสสิกๆ สำหรับเป็นศูนย์กลางหมุนเวียนหนังสือขึ้นมา กติกาง่ายๆ ของ Flybrary ก็คือจะต้องนำหนังสือที่ตัวเองอ่านจบแล้วมาแลกเปลี่ยนกับหนังสือเล่มใหม่ โดยจะใช้ระบบ ‘เชื่อใจ’ แบบ 100% นั่นคือแค่คุณรักการอ่านและอยากแลกเปลี่ยนหนังสือที่มีให้คนอื่นๆ ก็สามารถมา หยิบ-ยืม-คืน กันได้เลย ไม่จำกัดอายุ สัญชาติ เพศ และวัย ไม่ต้องมีบัตรสมาชิก ไม่ต้อง register หรือมีเจ้าหน้าที่มายืนควบคุม
ความหลากหลายของประเภทหนังสือที่มีตั้งแต่หนังสือทำอาหาร ตำราทางเศรษฐศาสตร์ คณิตศาสตร์ ไปจนถึงวรรณกรรมน่าจะเป็นสิ่งดึงดูดที่ทำให้ห้องสมุดแห่งนี้ต้อนรับบรรดาหนอนหนังสือจากทั่วโลกแบบไม่ขาดสาย ซึ่งวัดได้จากการมีหนังสือปกใหม่ๆ ที่วนเวียนมาให้เห็นกันแทบทุกวัน และการที่จำนวนหนังสือลดลงไป 25% จากจำนวนตั้งต้นกว่า 7,000 เล่ม เมื่อครั้งที่ห้องสมุดเพิ่งเปิดตัวไปเมื่อกลางปีก่อนก็ดูจะเป็นสัญญาณทางบวกมากกว่าลบ เพราะอย่างน้อยมันก็ทำให้เราเห็นว่าแม้หนังสือเหล่านั้นถูกหยิบติดตัวไปกับนักท่องเที่ยว แต่มันก็ยังทำหน้าที่ในการถ่ายทอดความรู้ที่มันมีได้ดังเดิม
ครั้งหนึ่งนักเขียนชาวอเมริกัน Clarence Shepard Day เคยกล่าวไว้ว่า “โลกของหนังสือคือสิ่งสร้างสรรค์ที่น่าทึ่งที่สุดของมนุษย์ เพราะในขณะที่สิ่งอื่นไม่อาจคงอยู่ตลอดไป อนุสาวรีย์มีวันพังทลาย ประเทศมีวันล่มสลาย อารยธรรมมีวันเปลี่ยนแปลงและสูญหายไปตามกาลเวลา….แต่สำหรับโลกของหนังสือแล้ว เรายังคงเห็นสิ่งที่เกิดขึ้นผ่านตัวหนังสือซ้ำแล้วซ้ำเล่า มันยังคงมีชีวิตอยู่ ยังคงสดใหม่เหมือนวันที่มันถูกเขียนขึ้น และยังคงบอกเล่าความรู้สึกของคนที่ล่วงลับไปนานหลายปีแล้วได้เป็นอย่างดี” และ Flybrary ก็เป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้ความอัศจรรย์ที่ว่านี้ยังคงดำเนินต่อแบบไม่มีที่สิ้นสุด
อ้างอิง: Capetown-Airport
