อิสระในการสร้างสถาปัตยกรรมที่ไม่ผูกมัดกับอุตสาหกรรมของวงการก่อสร้าง ทั้งเรื่องวัสดุ เทคนิคก่อสร้าง ได้เป็นกระแสรองมานานด้วยระบบทุนนิยมที่มีแนวคิดว่าแต่ละคนหาเงินทุนมาสร้างสถาปัตยกรรมผ่านการสั่งซื้อวัสดุที่มีในท้องตลาดมากกว่าจะผลิตกันเองในชุมชน การต่อต้านกระแสนี้ได้เกิดมาอย่างต่อเนื่องด้วยความพยายามหาคำตอบเหล่านี้จากเหล่าช่าง สถาปนิกที่เชื่อในการพึ่งพาตัวเอง
อย่างเช่นการสร้างศูนย์เรียนรู้ชุมชน CEDE Centro Educativo ที่ Huentitán Canyon เมือง Guadalajara รัฐ Jalisco ประเทศเม็กซิโก สำหรับหน่วยงาน Mexican Institute for Community Development (IMDEC) โดยออกแบบสถาปัตยกรรมโดยการรวมตัวของเหล่าสถาปนิก Colectivo bma / Francisco Martínez of Patio.workshop + Pedro Bravo of BA arquitectos ที่ออกแบบด้วยแนวคิดให้เกิดการรวมตัวของชาวชุมชนในพื้นที่ห่างไกลมาร่วมมือกันสร้างศูนย์ชุมชนที่รองรับกิจกรรมหลากหลาย ทั้งห้องประชุม หอพักขนาดนอนได้ 20 คนหรือมากกว่าหากปรับพื้นที่ใช้สอยภายในตามเวลา แนวคิดของงานนี้เริ่มจากสถาปนิกมองว่าสถาปัตยกรรมนี้ต้องสร้างการเรียนรู้เรื่องกันและกันในชุมชน ด้วยงบประมาณที่จำกัด ไปพร้อมกับการสร้างบรรยากาศที่ดี จากสามประเด็นนี้จึงเป็นการรวบรวมอาสาสมัครเข้ามาเรียนรู้เพื่อสร้างศูนย์ชุมชนนี้แบบลงแขกด้วยจำนวนกว่า 100 คน ในเวลา 4 วัน โดยเป็นการสร้างสถาปัตยกรรมบนฐาน เสา คอนกรีตที่มี ด้วยการใส่เปลือกที่เป็นผนัง 2 ชั้น ผนังชั้นในคือผนังที่สร้างด้วยโคลนผสมฟาง ผนังชั้นนอกเป็นผนังระแนงไม้ตระกูลกก แนวคิดในการใช้วัสดุสร้างจากความเชื่อที่ว่าควรใช้วัสดุในท้องถิ่น ซึ่งสามารถลดการใช้พลังงานในการขนส่งพร้อมกับสร้างความร่วมมือในชุมขนด้วย นอกจากนี้ยังสร้างการลดการใช้พลังงานจากผนังสองชั้นที่ให้อากาศระหว่างผนังสองชั้นเป็นกันชนของอากาศร้อน และระแนงไม้ชั้นนอกจะเป็นตัวช่วยลดแรงลมพร้อมกันความร้อนไปพร้อมกันด้วย
หากแค่ลองฉุกคิดมองกลับมา สถาปัตยกรรมที่ดีนอกจากจะตอบสนองในเรื่องการอยู่อาศัยแล้ว เรายังสามารถสร้างกระบวนการเพื่อสร้างสรรค์สังคมได้ด้วยเช่นกัน
อ้างอิง: IMDEC, Patio.workshop, archdaily
